Megjithëse i konsideruar ngahera si një prej qyteteve më të zhvilluara të Shqipërisë, në disa aspekte, kryesisht atë ekonomik dhe social, Durrësi, jo gjithmonë ka “shkëlqyer”, sa i përket mediatizimit të fenomeneve qytetare, ekonomike dhe shoqërore, në periudha të ndryshme. Arsyeja ka qenë media lokale shumë pak e zhvilluar, një problem, të cilin qyteti bregdetar, e ka ndeshur në epoka të ndryshme. Kanë qenë disa, faktorët që kanë ndikuar në lindjen dhe jetëgjatësinë e medias lokale e po kështu edhe në tiparët që ajo mori, në këto 100 vitet e fundit.
E lindur si nevojë për të bërë publike, ngjarje për të cilat mund të kishin interes një numër i madh njerëzish, mediat lokale të Durrësit, jo gjithmonë kanë funksionuar si të tilla, apo kanë pasur tiparet karakteristike të mediumeve.
Kështu, në fillimet e saj, media në Durrës, e cila përfaqësohej nga fletore të botuara (që nuk kishin karakter të mirfilltë të një gazete), nuk ishte media tërësisht lokale. “Shekulli i ri”, gazeta e përditshme e qytetit, e cila nisi botimin e saj në mesin e viteve ’20, nën drejtimin e Ilia Llavdës, kishte karakterin e një fletoreje e cila përmbante informacione të ndryshme, jo vetëm lokale.
Në studime të ndryshme dhe historikë të botuar mbi median në Shqipëri, “ Shekulli i Ri” figuron edhe si i pari periodik i rregullt i qytetit të Durrësit.
Studiuesja Flora Dervishi, në përpjekje për të dhënë një kornizë më të plotë të zhvillimit të medias lokale në Durrës, në një shekull, faktorë të ndryshëm, kanë ndikuar që botimet e karakterit periodik në qytet, të kenë pasur tiparet e tyre e po kështu edhe periodicitetin.
Sipas saj, historia e shtypit lokal, nuk duhet parë i ndarë nga historia dhe zhvillimi i letërsisë dhe publicistikës, pasi të dyja, janë dy fusha të cilat janë zhvilluar paralelisht. Pra nëse do të duam të kuptojmë sasinë dhe cilësinë e medias së shkruar në fillimet e saj, mjafton të hedhim vështrimin në historinë e zhvillet e letërsisë së qytetit. Kjo shpjegon se përse qyteti bregdetar, e nxori relativisht vonë, periodikun e tij të parë e po kështu edhe faktin se sa të paktë, kanë qenë ndër vite, organet e shtypit të shkruar në Durrës.
Në një vështrim të përgjithshëm, periudhat në të cilat mund të ndahet shtypi lokal, janë ajo pas Pavarësisë, koha e Mbretërisë, periudha e Luftës, regjimi dhe vitet e demokracisë.
Faktorët që kanë ndikuar në lindjen dhe zhvillim e mediave lokale në epoka të ndryshme, janë të lidhura ngushtësisht me zhvillimet e qytetit në aspekte të ndryshme. Për vetë natyrën e tij, një qytet i industrializuar, ku popullsia prirej të zhvillonte më së shumti tregëtinë, Durrësi i kushtoi një vëmendje jo fort të madhe, zhvillimit të fushave si letërsia apo publicistika. E njejta gjë nuk mund të thuhej për Shkodrën apo Elbasanin, të cilat në këtë periudhë patin një zhvillim të madh në aspektin letrar dhe publicistik.
“Pra, në atë periudhë, dukej sikur qytetet kishin krijuar profilet e tyre identifikuese dhe Durrësi, ndonese botonte një të përditshme informative cilësore sikurse ishte “Shekulli i Ri”, nuk hynte në qytetet që shquheshin për mediat e tyre lokale. Popullsia e qytetit bregdetar ishte më tepër e fokusuar në tregëti dhe industri”, thotë studiuesja Flora Dervishi.
E megjithatë, Durrësi vijoi të kishte median e tij lokale, pavarësisht intensitetit të botimit, apo edhe natyrës së tij.
Pas kësaj periudhe, në qytet nuk botohej një periodik i mirfilltë, por pamflete me natyrë tematike, të cilat nxirreshin me raste të festave apo lajmërimeve të rëndësishme, të cilat, ndonëse përcillnin informacion, nuk mund të klasifikoheshin në kuadrin e mediave.
“Adriatiku” ishte një tjetër botim periodik lokal, gjatë kohës së regjimit, i cili nisi botimin e tij në vitin 1967 për të vijuar deri në 1994. Tiparet e këtij periodiku, ishin në të njejtën linjë me gazetat e kohës, në funksion të regjimit dhe informacioni ishte i centralizuar. Megjithatë, sipas studiueses Dervishi, ajo ç’ka vlen për t’u përmendur në këtë periudhë, është mënyra e organizimit të informacionit dhe redaksive, pra aspekti teknik, pa prekur çështjen përmbajtësore.
Ardhja e demokracisë dhe rrëzimi i regjimit, i veshi medias një karakter pluralist dhe e ktheu atë tek qytetetari. Gazeta e parë lokale ishtë një “rimishërim” i “Shekullit të Ri”, një botim i cili mbante të njejtin emër, që u botua në fillim të shtatorit, të vitit 1991 e që zgjati vetëm 9 numra.
Titujt lokalë u pasuruan gjatë viteve, megjithatë ishin botime të paqëndrueshme, të cilat për motive të ndryshme, ku më kryesori ishte ai ekonomik, zgjasnin shumë pak. Të tillë kanë qenë “Durrësi biznes”, revista shkencore “Dyrrah”, një botim i natyrës letrare “Update” e të tjera.
Ndërkaq, vitet e fundit, qyteti i është rikthyer vrullshëm medias së shkruar, ku aktualisht në treg janë katër tituj lokalë, “Gazeta e Durrësit”; “Dyrrah”, “Bulevard” dhe “Investigimi”.
“Shekulli i Ri”, e para e përditshme lokale
Ajo u quajt fletore e përditshme dhe për periudhën kur u botua për herë të parë, në vitin 1924, ishte një ndër gazetat më të zhvilluara të kohës, një organ përfaqësues i qytetarisë dhe zhvillimeve në Durrës. Megjithatë, karakteri i informacioneve që pasqyroheshin në të, ishte jo vetëm lokal. Rubrika të ndryshme, informonin lexuesin durrsak të atyre viteve, mbi ngjarjet në qytete të ndryshme të Shqipërisë si edhe me lajme që ndodhnin nëpër botë.
Informacionet lokale, fokusoheshin kryesisht në aspekte të jetës qytetare, zhvillimeve politike dhe administrative të qytetit, në ndodhitë e kronikës së zezë dhe informacioneve që vinin nga Porti apo ndërmarrje të tjera të industrisë së kohës.
Interesantë ishte forma e paraqitjes së faqes së parë, prej së cilës, veç informacioneve kryesore në lidhje me adresën dhe botimin e fletores së përditshme, nuk përzgjidheshin medeomos informacione dhe artikuj që i përkisnin Durrësit, por ato ç’ka konsideroheshin si më të rëndësishmet, nga botuesit.
Po kështu, prirja që kishin sipërmarrës të ndryshëm të kohës, qofshin këta të mëdhenj a të vegjël, për të reklamuar biznesin e tyre, ishte një tjetër e veçantë e faqeve të “Shekullit të Ri”. Avokatë, tregëtare, industria e cigareve, të gjithë kishin një lajmërim, në formën e reklamës.
Kronika e zezë dhe lajmet “rozë”, kishin po kështu hapësirën e tyre.
Ajo ç’ka shihet nga kopjet e ruajtura në bibliotekën publike të qytetit, është fakti se informacioni në “Shekullin e Ri”, nuk ishte i organizuar në rubrika të caktuara, përveç ndarjes së lajmeve nga Durrësi, Shqipëria dhe bota.
Kjo e përditshme, ndaloi botimin e saj, në fillim të viteve ’30.
Artikulli që rrëfente preferencat e durrsakëve në vitet ’20 – ’30
Shtypi i periudhës 20-30 kishte tipare qytetare të theksuara. Në morinë e informacioneve të cilat paraqiteshin në faqet e gazetës “Shekulli i Ri”, kishte materiale të ndryshme, duke filluar që nga jeta qytetare, reklamime të shumta të bizneseve dhe sipërmarrjeve private, e po kështu, edhe histori “të kripura”. Një e tillë, është edhe një lajm i veçantë, si ky i paraqitur në foton shoqëruese. Lajmi i përket datës 17 nëntor të vitit 1928 dhe është i shkruar me një shqipe të pastandartizuar, e cila vërehet, në rregullat e ndryshme gramatikore, me shqipen e sotme.
“Ma shumë zijoshka martohen se bardhoshka”, ky informacion, i cili mbart tipart e një sondazhi për kohën, është shkruar shkurt, megjithatë mjaftueshëm për të dhënë një prirje të kohës, ndonëse vështirë të thuhet a ishte vërtetë një prirje, për aq kohë sa në artikullin e shkurtër nuk botohet as emër autori i studimit e as metoda studimore, veç faktit të kampionit të marrë dhe përfundimit.
Artikulli flet mbi mundësitë që kanë pasur vajzat zeshkane dhe bionde, për t’u pëlqyer nga meshkujt e për t’u konsideruar si bashkëshorte të ardhshme.
Sipas autorit të studimit, në 100 femra zeshkane, 77 prej tyre ishin të preferueshme për t’u marrë për bashkëshorte, ndërkohë që në 100 femra bardhoshe, vetëm 53 prej tyre, e kishin fatin të përzgjidheshin si bashkëshorte.
Në fund të lajmit, autori i tij, përmend edhe ujin e oksigjenuar, si metoda për t’u kthyer në bionde, që përdorej nga flokëzezat e kohës, ç’ka jo vetëm i shton dozat e simpatisë, lajmit, por në një farë mënyre, tregon edhe emancipimin e femrave durrsake të kohës dhe vëmendjen e tyre ndaj paraqitjes së jashtme.
Nessun commento:
Posta un commento